Melatoninin halk arasında popüler ismi mutluluk hormonu olmakla birlikte bilinen anlamda bir hormon değildir.
Hormonlar için tanımlanan birçok özelliği içermez. Daima karanlıkta sentezlenir ve kana salgılanır.
Karanlık periyot herhangi bir nedenle sekteye uğradığında (aydınlıkta uyumak, uykudan uyanıp aydınlığa maruz kalmak, karanlıkta bile olsa televizyon seyretmek vs.) pineal bez derhal melatonin üretimini durdurur ve kan melatonin düzeyleri düşer. İnsanoğlunun melatonin salgısı günlük saatle ilişkili olmayıp biyolojik saate bağlıdır. Biyolojik saat ise tamamen aydınlık-karanlık siklusuna bağlıdır.
Karanlık periyoda ne zaman girerseniz o zaman üretilmeye başlanır ve karanlık sürdükçe üretimi devam eder. Perdeler örtülü olsa bile pencereden sızan ışıklar veya kullandığımız dijital cihazların ekranlarından yansıyan yapay ışık (mavi ışık) melatonin salınımını engeller.
Melatonin insanoğlunda beynin uykuya geçiş kapılarını açan bir aracıdır. Uyku ile uyanıklık ve uyanıklık ile uyku arasındaki geçişin organizatörüdür, Melatonin onlarca mekanizma ile insanları kanserin her türünden korur. En büyük koruyuculuk meme kanserinde gösterilmiş olup bu konuda yüzlerce yayın vardır. Melatonin sadece kanserden değil, diyabet, hipertansiyon, damar sertliği, karaciğer yağlanması gibi “medeniyet hastalıkları” olarak sınıflanan tüm uzun süreli hastalıklardan korur. Özellikle COVID salgınında anti viral etkinliğiyle immün sistem için çok önemli bir ajan olduğu anlaşıldı.
Melatonin mutlu olmanın altyapısını oluşturan en önemli moleküldür. Melatonini eksik olan insanın mutluluğu da eksiktir. Tıbbın ve ilaç firmalarının uzun süre yüz çevirdiği melatonin şimdilerde batı dünyasının en iyi antidepresanı haline gelmiştir.
Gündüz kan melatonin düzeylerimizin düşük olması en az gece yüksek olması kadar önemlidir. Yani melatoninin kendisi kadar önemli bir başka husus kan ritminin olmasıdır; Modern insan zaten gecelerini fazlaca aydınlatarak, kendine bir anlamda kötülük yapmıştır.
Biyolojik ritmimizi bozan ve melatinin salgısının geceleri yükselmesine engel olan aydınlık geceler; yıllar içeresinde hücrelerde kalıcı hasara neden olmaktadır (kanserlere yatkınlık?)
Bazı küçük önlemlerle melatonin salınmasını kolaylaştırarak daha sağlıklı ve mutlu olabiliriz Özellikle çocuklarınızın odasında gece lambalarının solgun kırmızı ışık olması tercih edilir. Bu ışık melatonin salgısını en az etkileyen dalga boyuna sahiptir. Aynı gerçek ebeveynlerin yatak odaları için de geçerlidir. Gece herhangi bir nedenle kalktığınızda, mümkün olan en az ışık ile en kısa sürede işinizi görünüz. Televizyon karşısında uyuma alışkanlığınız varsa terk ediniz. Gece eğlencelerinden hoşlanıyorsanız, en azından üst üste olmasına müsaade etmeyiniz. Aynı saatlerde yatıp kalkmaya özen gösteriniz.
Düzenli bir hayat sürmeye gayret ediniz. Gece çalışmak zorunda iseniz, bunu mümkün olduğunca gündüze taşıyınız; aksi takdirde mümkün olan en az ışıkta işlerinizi görünüz. Uzun yaşamın sırlarını araştıran bilim insanları 100 yaşını devirmiş çok sayıda insan olan Kafkas köylülerini incelediklerinde sabah güneş doğmadan çok erken saatlerde başlayan, çok ağır olmayan egzersizlerle devam eden (Tarlaya gitme ve gelme, tarımsal faaliyetler şeklinde gün içinde hafif egzersizler) ve gece erken saatlerde yatağa gidilerek sonlanan bir hayat tarzıyla karşılaşmışlar. Kim bilir bu yaşam tarzı beklide sağlıklı melatonin salınmasının bir yansımasıdır.
Öyle anlaşılıyor ki sağlıklı bir yaşam dengeli bir uykuyla mümkün olmakta.