Ortadan kaybolan 128 milyar dolar ve ardından 108 milyar doların nereye gittiğini Bloomberg ortaya çıkardı. Merkez Bankası'nın doları tutmak için arka kapıdan sattığı, ardından da 108 milyar dolarında arka kapıdan satıldığı öğrenildi. Bloomberg Türkiye Ekonomisti Selva Baziki ise durumun vahametini "Bu ayda 9 milyar dolar yapar" sözleriyle açıkladı.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın damadı Berat Albayrak’ın Hazine ve Maliye Bakanı olduğu dönemden bu yana dolardaki yükselişi durdurmak için piyasa müdahalelerle karşılaştı. Başta Cumhuriyet Halk Partisi olmak üzere muhalefet partileri, Albayrak döneminden sonra Merkez Bankası'nın döviz rezervlerinde 128 milyar satıldığını ve bu miktar paranın nereye gittiğininin bilinmediğini iddia etmişti. Devam eden satışlar, yine doları durdurmak için devreye sokulan kur korumalı mevduatla da sürdü.
Bloomberg’in haberine göre, Merkez Bankası 2022’de döviz kuru piyasalarına 108 milyar dolar büyüklüğünde müdahale etti. Bu, aylık 9 milyar dolar harcandığı anlamına geliyor.
ARKA KAPIDAN SATILDI
Bloomberg Türkiye ve İsveç Ekonomisti Selva Baziki, Twitter hesabından Merkez Bankası'nın 2022 yılında arka kapıdan 108 milyar dolar döviz sattığını öne sürdü. Baziki, bunun aylık 9 milyar dolarlık bir döviz satışına tekabül ettiğini ekledi.
Baziki’nin yaptığı paylaşımdaki ifadeleri şöyle:
TCMB'nin 2022'de döviz piyasalarına 108 milyar dolar kadar müdahale ettiğini tahmin ediyoruz. Bu ayda 9 milyar dolar demek. 2022 müdahaleleri, bankanın 500 baz puanlık gevşeme döngüsünün ilk faiz indiriminin ardından Eylül ayında zirve yaptı.
Bloomberg Türkiye ve İsveç Ekonomisti Selva Baziki, Twitter hesabından 14 Eylül 2022'de yaptığı paylaşımda Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) 2022'nin ilk sekiz ayında “arka kapı yöntemiyle” piyasaya sattığı döviz miktarının 75 milyar dolar olduğunu ileri sürmüştü. Bu rakam yılın son dört ayıyla birlikte 108 milyar dolara çıktığı iddia ediliyor.
128 MİLYAR DOLAR TARTIŞMASI NASIL BAŞLADI?
Uluslararası haber ajansları, eski Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak'ın istifasına giden süreçte döviz rezervlerindeki düşüşün etkili olduğunu öne sürmüştü. Reuters haber ajansı, geçen aylarda yayımladığı bir haberde, Albayrak'ın istifa ettiği dönemde Merkez Bankası (TCMB) Başkanlığı görevine getirilen Naci Ağbal'ın Mart ortasında görevden alınmasında rezervlerde yaklaşık 130 milyar dolarlık kayba neden olan döviz satışlarıyla ilgili inceleme başlatmasının rol oynadığını iddia etmişti.
Benzer bir iddia da eski Ekonomiden Sorumlu Devlet Bakanı olan ve şu anda Demokrasi ve Atılım Partisi'nin (DEVA) Genel Başkanlığı'nı yürüten Ali Babacan tarafından da ortaya atıldı. Ana muhalefet partisi CHP de bir süredir "128 milyar dolar nerede" sorusunu iktidara yöneltiyor.
Albayrak'ın bakanlık döneminde Türkiye'nin döviz kurundaki hızlı yükselişleri dengelemek ve kuru belli bir seviyede tutmak için kamu bankaları üzerinden rezervlerden döviz satış yapma politikası uyguladığı belirtiliyor. Bu da rezervlerde erimeye yol açan bir neden olarak gösteriliyor. Geçen hafta açıklanan en güncel verilere göre, Merkez Bankası'nın net döviz rezervleri 10,7 milyar dolara geriledi. Reuters haber ajansı, bunun “2003'ten bu yana en düşük seviye” olduğunu belirtti. Türkiye'nin net döviz rezervleri 2019 yılında 41 milyar dolar seviyesindeydi.
Ekonomistler, ileriye dönük swap işlemleri de hesaba katıldığında Türkiye'nin net rezervlerinin eksiye düştüğüne dikkat çekiyor. Bu miktar yaklaşık 40 milyar dolar olarak hesaplanıyor. TCMB'nin döviz rezervlerinin seyri ve swap işlemleri hesaba katılarak yapılan tüm bu hesaplamalar, Türkiye'nin kuru aşağı çekmek için 130 milyar dolar civarında bir rezerv satışı gerçekleştirdiği iddiasının temelini oluşturuyor. Babacan, bu rezervlerin serbest kur rejimine aykırı bir şekilde eritildiğini ve "ciddi bir kural ihlali" yapıldığını öne sürdü. Babacan'ın bir diğer iddiası da Ağbal'ın rezervlerden döviz satışı yapılarak kuru belli bir seviyede tutma politikasıyla ilgili inceleme başlatmasından dolayı görevden alındığı yönünde.