Oligarşi nedir?
Az ve belirli sayıda kişinin, bir ülkenin veya müessesenin idaresini ellerinde bulundurup, hakimiyet teessüs etmeleri. Gerçek iktidarın birkaç kişinin, bir grubun, birkaç ailenin veya bir sınıfın elinde bulunduğu idare tarzıdır. Menfi mana ifade etmekte olup, sosyal ve siyasi hakların sınırlandırıldığı, kamu gücünün belli bir azınlık lehine adaletsizce kullanıldığı idareler oligarşik idarelerdir.
Aristo, Yunanca kaynaklı bu kelimeyi, iyi insanlardan müteşekkil belli bir zümre idaresi için değil, kötü kişilerin zulüm ve haksız idaresi için kullanmıştır.
Çünkü Aristokrasi’de, bütün aristokrat kişilerin yani, imtiyazlı, soylu sınıfın kurduğu bir nevi iktidar grubu veya partisi mevcuttur. Oligarşide ise birkaç aristokrat aile bütün yetkileri eline almaktadır. Geniş bir iktidar grubu veya partisi yoktur.
Oligarşi, aristokrat idarenin daraltılmış şeklidir. İktidarın az sayıda ve belli kimseler tarafından kullanıldığı bütün idareler için oligarşi mevzubahis değildir. Müesseselerde, mahdut bir grubun veya bu gruptan bazı kimselerin idareci olması zaruridir.
Bu durum iş bölümü, otorite ve onun kademeleşmesi demek olan hiyerarşi münasebetlerinin bir neticesidir. Oligarşide esas olan, soru sorma, tenkit etme, hızlı kontrol ve hesap verme müessesesinin tesirli şekilde mevcut olmayışıdır. Bu sebeple meşruiyeti kabul edilmiş adıl idarelerin oligarşiye dönüşmemesi için güçlü esas ve kaideler konulmaktadır.
Oligarşi çeşitli şekillerde teşekkül edebilmektedir. Siyasi partilerin bünyesinde güçlü bir grup veya hizbin, partinin faaliyetinde, kademelerinde hakimiyet kurarak kendi istekleri doğrultusunda yönlendirilmesine "parti oligarşisi" denilir.
Bunun zıddı olan "parti içi demokrasi" üyelerin isteklerini ve seslerini kaidelere göre en üst kademelere duyurabilmeleri, parti organlarının baskı olmaksızın faaliyet gösterebilmeleri demektir. "Mali oligarşi", "sanayiciler oligarşisi" ekonomik hüviyetteki oligarşi çeşitlerindendir.
Dünya siyasetinde de ABD ve eski Sovyetler Birliğinin anlaşarak, uzlaşarak istedikleri çözümü kabul ettirdikleri "süper devletler oligarşisi"nden bahsedilmekteydi. Günümüzde ve tarihte çeşitli oligarşik idarelere rastlanmaktadır.
Nomenklaturanın Sovyetler Birliğindeki iktidarı, toprak sahipleri, tüccarlar ve özel gemi imalatçılarının bir araya gelerek oligarşik bir idare kurdukları Kartaca Devleti, Isparta veAtina devletleri misal olarak gösterilmektedir.
Osmanlı Devletinde adalet, devletin dayandığı temel prensiplerden birisi olduğu için, oligarşik bir idare tarzı teşekkül etmemiştir.
Sözlükte "oligarşi" ne demek? 1. ( oligos az, arkhein buyurmak) siyasal erkin birkaç kişilik bir kümenin elinde bulunduğu yönetim, aristokrasinin daralmış biçimi, takımerki.
Cümle içinde kullanımı Bugün Fransa gibi iki yüz yıl önce oligarşiyi yıkmış bir ülkede hala kral diye bağıranlar vardır. - N. Cumalı
