Sn Metin Uca’nın vefatı nedeniyle, şah damarı tıkanıklığını soran çok oldu. Cevap:
Boynun iki yanında karotis dediğimiz, şah damarı adıyla bilinen 2 damar var.
Alttaki ilk doppler ultrasonda normal şah damarını, 2. fotoğrafta plak nedeniyle daralmış damarı görüyorsunuz.
Karotis arterler kalpten beyine ve yüze kan taşırlar. Eğer bu damarların içi yağ birikintisi nedeniyle tıkanırsa, karotis damar hastalığı oluşur ve felç (inme) riski artar.
İnme sırasında beyin hücreleri oksijen alamadığı için dakikalar içinde ölmeye başlar.
Kanlanmayan beyin bölgesinin büyüklüğüne ve görevine göre felçten, konuşma bozukluğuna, ölüme kadar uzanan ağır bir tablo gelişebilir.
Damarı tıkayan kolesterol, kan hücreleri ve yağdan oluşan birikintiye plak diyoruz. Bu sürece de ateroskleroz deniliyor.
Damar içindeki bu plaklar 3 nedene bağlı olarak inmeye neden olabilir:
1. Plak boyutu artarak tamamen damar kan akımını engelleyebilir.
2. Plak yırtılabilir ve küçük plak parçaları koparak kan akımıyla küçük damarlara gider, onları tıkar.
3. Bazı plaklar pıhtılaşmayı başlatır
Peki karotis damar hastalığı, doppler ultrason veya başka radyolojik görüntüleme yapmadan anlaşılabilir mi?
Hastalığın erken döneminde genelde belirti olmaz, sinsidir. Ciddi anlamda şah damarında darlık oluşana kadar hastanın pek şikayeti olmaz.
Hastalık ilerleyip inmeye veya geçici iskemik atak dediğimiz duruma yol açarsa;
-Yüzde veya vücudun bir kısmında uyuşma, güçsüzlük
-Ani gelişen konuşma bozukluğu, ani görme kaybı, baş dönmesi, baş ağrısı gibi belirtiler oluşur.
En önemlisi şimdi yazacağım, karotis hastalığı riski kimlerde olur?
1. Hipertansiyonu olanlar
2. Diyabetliler
3. Kötü kolesterol düzeyi yüksek olanlar
4. Sigara tiryakileri
5. Obezler
6. Uyku apnesi olanlar
7. Çok hareketsiz bir yaşam sürenler
8, Ailede damar hastalığı olanlar
Şah damarı hastalığından korunmak için;
1. Sigara içme
2. İdeal kilonu koru
3. Çok tuzlu yeme
4. Düzenli egzersiz yap, hareket et
5. Sağlıklı beslen
6. Alkolü azalt veya bırak
7. Risk grubunda isen düzenli olarak muayene ol.
Biz radyoloji uzmanları karotis arter doppler ultrason yaparak plakları rahatlıkla saptayabiliyoruz. Bu nedenle ailede damar hastalığı hikayesi olanlar, koroner damar hastalığı olanlar, diyabetliler, kolesterolü yüksek seyredenler; muayene olmalı ve gerekirse Doppler yaptırmalı.
Mümkün olduğu kadar tıbbi terim kullanmadığım ve anlaşılır olmasına çalıştığım bu kısa özetin faydalı olmasını umar, sağlıklı bir hafta sonu dilerim.