Moratoryuma doğru dörtnala gidiyoruz.
Moratoryuma doğru dörtnala gidiyoruz.
Nedir moratoryum ?
Devletler içine düştükleri yoğun döviz darboğazı dolayısıyla dış borçlarının ana para ve faizlerini ödeyemeyeceklerini ilan ettiklerinde, borçlularla alacaklılar arasında bir anlaşma yapılarak borçların vadesinin uzatılması işlemi moratoryum olarak adlandırılır.
Bu koşullarda alacaklılar kapıya dayanacak, yeni teminatlar ve bir sürü tavizler isteyecekler demektir.
Ekonomik krizler Türkiye için aynı zamanda bir güvenlik krizidir.
Türkiye sürekli cari açık veren ve bunu da çoğunlukla borçlanma yoluyla çeviren bir ülke.
Yani günü kurtarmak için ithalat yapıyoruz, farkı kapatmak için ise borçlanarak gelecekten çalıyoruz.
Bu durum ara ara borçları çeviremeyip, finansal krize dönüşüyor.
Dünyada para bol iken kolay bulunan dış krediler, küresel finansman daralınca haliyle önceki dış borçları da çevirmek sorun oluyor.
Güney Amerika ülkelerinden Arjantin bugün bizim gibi krizle boğuşan hatta Merkez Bankası'nın varlığını bile tartışan duruma geldi.
Ülkede enflasyon patladı, Arjantin resmi parası 'Peso'nun değerini koruyamıyor, yerli paraya olan güvensizlik öyle bir boyut aldı ki; 'Tam Dolarizasyon' denilen para ikamesi yani yerli resmi para PESO yerine ABD Dolarını resmi para olarak kabul edilmesine kadar varan radikal bir düşünce bile gündeme geldi.
Arjantin'nin yeni seçilen başkanı Javier Milei ülkenin mali yapısında bu tip radikal değişiklikleri savunuyor.
Arjantin Merkez Bankası'nı kapatmak ve resmi para olarak ABD Dolarına geçmek gibi radikal kararlar alabilir.
Milei radikal düşünen zırdeli biri olarak gözükse de; aslında kendisi aynı zamanda ekonomist ve yazar.
Arjantin krizlerle boğuşurken, Türkiye de aynı tip ekonomik yapısal sorunları olan bir ülke ve geçmişte aynı tip krizler yaşadı ve var olan kronik sorunlarını çözemedi.
Türk Lirasına olan güveni sağlamak için faiz arttırımı gibi parasal sıkılaştırma ile de sorun artık kolayca çözüleceğe benzemiyor.
Türkiye ekonomisini yerel seçim sonrası büyük sorunların beklediğini tahmin etmek çok zor olmasa gerek !
Hasan Basri Akşener
29/01/2024
